– 

Arabic
 – 
ar

Bengali
 – 
bn

Chinese (Simplified)
 – 
zh-CN

Dutch
 – 
nl

English
 – 
en

Hindi
 – 
hi

Portuguese
 – 
pt

Russian
 – 
ru

Spanish
 – 
es

darmrevolutie.nl

De rol van het immuunsysteem en de darmen bij psoriasis

Geschreven door Jacqui Bolt

portret Jacqui Bolt
(Last Updated On: 01/12/2022)

Bij psoriasis spelen zowel de genen als het immuunsysteem een rol. Mensen met psoriasis hebben een overactief immuunsysteem, waarbij ontstekingen kunnen zorgen voor schilfervorming op de huid, vermoeidheid en/of pijnlijke gewrichten. Die ontstekingen ontstaan niet zomaar, maar hebben een oorsprong. Een van deze bronnen van ontstekingen is te vinden in de darmen. In onderstaand artikel beschrijf ik welke leefstijlfactoren deze ontstekingsreacties verminderen of juist verergeren.

In dit artikel:

De rol van ontstekingen

Mensen met psoriasis hebben een genetische aanleg voor deze aandoening.1 Mensen met deze genetische aanleg hebben een verhoogd risico op het krijgen van psoriasis. Dat wil dus niet zeggen dat iedereen met deze afwijkende genen psoriasis ontwikkelt. Het immuunsysteem speelt bij psoriasis namelijk een grote rol.2 En dit immuunsysteem wordt dan weer beïnvloed door allerlei omgevings- of leefstijlfactoren.3

Het immuunsysteem heeft als doel om ziekteverwekkers onschadelijk te maken met behulp van ontstekingsreacties. Maar een teveel aan ontstekingsreacties kan schadelijk zijn, zoals bij psoriasis het geval is. Mensen met psoriasis hebben namelijk meer ontstekingsreacties in hun lijf dan gezonde mensen. En deze ontstekingsreacties zijn verantwoordelijk voor de schilfervorming op de huid en andere psoriasis symptomen.4 Juist in de huid zitten immuuncellen die het lichaam moet beschermen van binnendringers van buitenaf. In een gezonde huid is dit immuunsysteem in balans.5 Maar bij mensen met psoriasis hebben de ontstekingsreacties op de huid de overhand.6 7

Ook als het immuunsysteem op andere plekken in het lichaam geactiveerd wordt, kan dit tot ontstekingsreacties in de huid leiden. Mensen die een genetische aanleg hebben voor psoriasis kunnen daarom huidklachten krijgen na bijvoorbeeld een infectie, verwonding of bepaalde medicatie.8 Maar de twee grootste oorzaken van ontstekingen die ik in dit artikel wil bespreken zijn overgewicht en een beschadigde darmwand.

Overgewicht als bron van ontstekingen

Mensen met obesitas hebben meer chronische ontstekingen in hun lijf dan slanke mensen. Deze ontstekingsreacties worden vanuit de vetcellen afgevuurd wanneer iemand overgewicht heeft.9 Ditzelfde geldt ook voor visceraal vet. Dit is het vet dat zich rond de organen in de buikholte bevindt. Ook deze vetcellen veroorzaken chronische ontstekingsreacties.10 Nou is een hoge BMI een risicofactor voor het krijgen van psoriasis: mensen met obesitas hebben namelijk een hogere kans op het krijgen van psoriasis dan slanke mensen.11 12

Daarnaast zorgt een hoge BMI voor ernstigere klachten van psoriasis.13 14 Ook slaat sommige anti-psoriasis medicatie minder goed aan bij mensen met een hoge BMI.15 16 Maar niet alleen obesitas, ook visceraal vet verhoogt de kans op psoriasis.17 En dit type vet is niet altijd terug te zien op een gewone weegschaal…

Wat is dan het effect als mensen met obesitas én psoriasis weten af te vallen? Er zijn verschillende studies geweest waarbij proefpersonen onder begeleiding van de onderzoekers meer gingen bewegen en gezonder of minder gingen eten. Het resultaat van deze onderzoeken was dat het gewichtsverlies een gunstig effect hadden op het ziekteverloop van de psoriasis.18 19 20 21 Ook wanneer mensen met obesitas én psoriasis een operatie ondergingen voor gewichtsverlies, waaronder een maagverkleining, namen de klachten van psoriasis af.22

(Voor wie een maagverkleining overweegt, wees er dan wel van bewust dat meer dan 70% van de mensen die een maagverkleining ondergaan, later last krijgt van SIBO. SIBO is een aandoening van de dunne darm, die veelal zorgt voor een opgeblazen gevoel, buikpijn of diarree.23)

Over de link tussen de darmen en overgewicht heb ik geschreven in dit artikel.

Ontstekingen in de darmen

De gezondheid van de huid heeft een relatie met de darmen. Zo ontwikkelen muizen en mensen een gezondere huid als ze bepaalde probiotica krijgen. En hebben mensen met huidziekten zoals psoriasis, eczeem en rosacea over het algemeen een minder gezonde darmflora dan mensen die geen huidziekte hebben.24 25 26 27 28

Wat de precieze relatie is tussen de darmen en de huid, daar zijn de wetenschappers nog niet uit.29 Wel is duidelijk dat mensen met psoriasis een minder intacte darmwand hebben dan mensen zonder psoriasis.30 Sterker nog, hoe defecter de darmwand is, hoe ernstiger de psoriasis symptomen zijn.31 32

In de darmwand zitten ontzettend veel immuuncellen. De darmwand heeft namelijk, net als de huid, de taak om te voorkomen dat ziekteverwekkers van buitenaf het lichaam binnendringen.33 Het is dan ook niet de bedoeling dat microben, virussen en etensresten die zich in de darmen bevinden, in de bloedbaan kunnen komen. Wanneer de darmwand beschadigd is, gebeurt dit namelijk wel. Dit wordt dan ook wel een doorlaatbare of lekkende darm genoemd. Maar wanneer de darmwand beschadigd raakt en er dus een ‘lek’ komt, raken de immuuncellen uit de omliggende darmwandcellen gealarmeerd. Zij reageren vervolgens op deze beschadiging door ontstekingsreacties af te vuren.34

De rol van leefstijlfactoren

Deze ontstekingsreacties blijven niet in de darmen, maar komen ook in de bloedcirculatie terecht.35 36 37 Dit zou de relatie tussen een beschadigde darmwand en psoriasis kunnen verklaren. Ook blijkt uit onderzoeken dat er bepaalde leefstijlfactoren en voedingsmiddelen zijn die zowel een invloed hebben op de gezondheid van de darmwand en op het ziekteverloop van psoriasis.

Het gaat dan onder andere om de volgende factoren:

In de volgende alinea’s ga ik verder op deze factoren in.

Vezels

Bij mensen die veel vezels eten, maken gezonde darmbacteriën een stofje aan, waar de darmwandcellen zich mee voeden: dit is butyraat (ook wel bekend als boterzuur).38 Wanneer mensen met een lekkende darm meer vezels gaan eten, neemt de gezondheid van hun darmwand dan ook toe.39 En nou hebben mensen met psoriasis die veel ‘fabrieksvoedsel’ eten, in andere woorden: producten met weinig of geen vezels, meer huidklachten dan mensen met psoriasis die vooral veel verse producten eten.40 Een ander onderzoek wijst ook uit dat mensen met psoriasis over het algemeen minder vezels eten dan mensen zonder psoriasis.41

In dit artikel heb ik een overzicht gemaakt van verschillende soorten vezels en in welke voedingsmiddelen deze zoal te vinden zijn.

Groente, fruit en kruiden

Vezels bevinden zich in principe in alle onbewerkte plantaardige voedingsmiddelen, zoals groente en fruit. Maar naast vezels bevatten groente en fruit ook andere gunstige stofjes: waaronder polyfenolen. In de ene meer dan de andere. Zo bevatten druiven veel van het polyfenol genaamd resveratrol en bevat kurkumawortel veel van het polyfenol genaamd curcumine. Deze polyfenolen zijn heel goed voor de samenstelling van de darmflora en daardoor ook voor de gezondheid van de darmwand. Uit onderzoek blijkt dan ook dat wanneer mensen met een lekkende darm meer polyfenolen binnenkrijgen, hun darmwand gezonder wordt.42 Daarnaast laat onderzoek zien dat mensen zonder psoriasis over het algemeen meer wortelen, tomaten en vers fruit eten dan mensen met psoriasis.43 Ander onderzoek toont aan dat mensen met psoriasis die veel groenten eten over het algemeen ook minder klachten hebben dan mensen met psoriasis die weinig groenten eten.44

Nog interessanter is misschien wel het effect van curcumine (het polyfenol uit kurkuma) op psoriasis. In een studie uit 2015 is dit effect onderzocht door proefpersonen met psoriasis curcumine supplementen te geven terwijl zij tegelijkertijd behandeld werden met huidmedicatie (dermatocorticosteroïden). De groep proefpersonen werd in twee groepen verdeeld. De eerste groep ontving zowel de steroïden als curcumine supplementen en de tweede groep ontving naast de steroïden een placebo. Na twaalf weken konden de onderzoekers concluderen dat de psoriasis klachten verder waren afgenomen in de groep proefpersonen die dagelijks curcumine pillen namen dan in de groep die het placebo kregen.45

Vitamine D

Ook vitamine D is een belangrijke voedingsstof voor de darmwand.46 Een vitamine D tekort leidt daarom tot ongewenste openingen in de darmwand.47 Het is daarom wel interessant om te kijken naar de relatie tussen vitamine D en psoriasis.

Een menselijk lichaam maakt vitamine D aan van zonlicht als de zon rond het middaguur hoog in de hemel staat. Mensen die rond de evenaar wonen krijgen de meeste natuurlijke vitamine D binnen (mits zij niet overdag binnen op kantoor zitten). Nederland staat redelijk ver van de evenaar af. In Nederland is daardoor de zon in de herfst en winter niet sterk genoeg om vitamine D aan te kunnen maken.48 En nou blijkt uit onderzoek dat psoriasis vaker voorkomt in landen die ver van de evenaar afzitten.49

Wat is dan het effect als mensen met psoriasis vitamine D supplementen gaan slikken? Ook hier is onderzoek naar gedaan. De onderzoeksresultaten uit deze studies wijzen erop dat het nemen van vitamine D supplementen bij het merendeel van de proefpersonen met psoriasis effectief is, dit wil zeggen dat de klachten langzamerhand afnamen. Wat dan de ideale dosis vitamine D is, is niet bekend, aangezien er in de ene studie gebruik werd gemaakt van een dagelijkse dosis van 200 Internationale Eenheden (IE) en in de andere studie wel 35.000 IE. En beide hoeveelheden waren effectief.50 51 52 De meeste studies duurden overigens wel 6 maanden en de resultaten waren niet meteen merkbaar.

Probiotica

Probiotica zijn levende bacteriën die zich in bepaalde voedingsmiddelen of als supplement te koop zijn. Probiotica bestaan vooral uit verschillende soorten melkzuurbacteriën, omdat deze bacteriesoorten de lage pH waarde in de maag kunnen verdragen, terwijl de meeste bacteriesoorten dit niet overleven.53 Zoals het woord het al zegt, maken melkzuurbacteriën melkzuur aan. Dit is een stofje die een ontstekingsremmende werking heeft op de darmen en een verstoorde darmflora in balans kan brengen.54 En wanneer de darmflora in balans is, is ook de darmwand gezonder. Zo blijkt uit meerdere onderzoeken dat wanneer mensen met een doorlaatbare darmwand yoghurt gaan eten, een product met veel melkzuurbacteriën, hun darmwand herstelt.55 56 57

Nou is er ook een studie die erop wijst dat deze melkzuurbacteriën het ziekteverloop van psoriasis verbeteren. Aan deze studie namen 50 proefpersonen met psoriasis deel. De proefpersonen werden in twee groepen ingedeeld, waarbij de eerste groep acht weken lang dagelijks een drankje kreeg met Lactobacilli, een bacteriesoort die melkzuur aanmaakt. De tweede groep kreeg een placebo. Na die acht weken hadden de proefpersonen uit de eerste groep minder last van hun klachten dan de tweede groep. Ook gaven de proefpersonen uit de eerste groep aan dat de kwaliteit van hun leven was verbeterd.58

Nou zijn er in de supermarkten meerdere etensmiddelen te koop waar levende melkzuurbacteriën in zitten, zoals in yoghurt. Het maakt dan ook niet uit of dit yoghurt van koemelk of van sojamelk is.

Intermittent fasting

Een andere goede voedingsstof voor de darmwand zijn ketolichamen. Deze werken net als het stofje butyraat (het gunstige stofje die aangemaakt wordt door gezonde darmbacteriën). Ketolichamen zijn dus niet essentieel, zoals vitamine D dat wel is, maar kunnen een goede aanvulling zijn op de hoeveelheid butyraat in de darmen.

Het menselijk lichaam maakt ketolichamen aan wanneer er niet meer genoeg glucose is om de hersenen te voeden. Glucose is namelijk een essentiële voedingsstof voor het brein. Maar bij gebrek aan glucose, kunnen de hersenen ook gevoed worden met ketolichamen.59 De lever produceert ketolichamen aan de hand van aanwezige vetten in het lichaam.60 Niet alleen de hersenen worden gevoed met deze ketolichaam, maar dus ook de cellen van de darmwand.61

Een manier om dagelijks meer ketolichamen aan te maken is door middel van intermittent fasting (periodiek vasten). Iemand die aan intermittent fasting doet, eet bijvoorbeeld al zijn maaltijden binnen een tijdraam van 8 uur en vast de overige 16 uur van de in totaal 24 uur die in een dag zitten.62 Dan is natuurlijk de vraag of dit ook een gunstig effect heeft op psoriasis. Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar het effect van intermittent fasting op psoriasis, daar zijn de uitkomsten nu dus nog niet van bekend.63 Wat wel bekend is, is het effect van de ramadan op psoriasis. Gedurende de ramadan vasten mensen een maand lang tussen zonsopgang en zonsondergang uit religieuze overwegingen. En nou blijkt uit twee verschillende onderzoeken dat mensen met psoriasis die aan de ramadan deelnemen, aan het eind van de maand minder klachten hebben.64 65

Een andere manier om periodiek te vasten is door na het avondeten niks meer te snacken, alleen calorie-arme dranken zoals water, thee en zwarte koffie te nemen en de ochtend erna het ontbijt uit te stellen. En voor mensen die naast psoriasis ook overgewicht hebben: uit meerdere onderzoeken blijkt dat deze manier van periodiek vasten een goede manier is om af te vallen.66 67 68

Helemaal niet ontbijten is overigens geen goed idee. Mensen die hun ontbijt overslaan hebben namelijk een hogere sterftekans dan mensen die wel ontbijten.69 70 71 Hier heb ik meer over geschreven in dit artikel.

Roken

Een activiteit die minder goed is voor de gezondheid van de darmwand is, is roken. Het lijkt er namelijk op dat de darmwand van rokers minder intact is dan die van niet-rokers.72 73 74 Dat verklaart misschien ook waarom rokers een groter risico hebben op het krijgen van psoriasis dan niet-rokers. Die kans is wel twee keer zo groot!75 En hoe meer sigaretten iemand rookt op een dag, hoe groter het risico op psoriasis is.76 En wanneer een roker eenmaal psoriasis heeft, dan hangt de hoeveelheid dagelijkse sigaretten samen met de ernst van de klachten. Zo heeft iemand die 15 sigaretten op een dag rookt meer klachten dan iemand die er dagelijks maar één op steekt.77 Ook zorgt deze verslaving ervoor dat psoriasis medicatie minder goed aanslaat.78

Gluten?

Gluten kunnen over het algemeen geen kwaad. (Gluten zijn de eiwitten die in een aantal graansoorten te vinden zijn.) Maar voor mensen met coeliaki, kan het eten van gluten desastreus zijn voor de gezondheid van de darmwand.79 Nou zijn er een aantal mensen met coelaki die ook psoriasis hebben en andersom.80 Deze combinatie komt vooral ook voor als mensen met psoriasis nog geen coeliaki diagnose hebben en nog steeds gluten eten, terwijl hun darmen niet tegen gluten kunnen.81 Maar wanneer mensen met psoriasis én coeliaki starten met een glutenvrij dieet, dan nemen de psoriasis klachten langzamerhand af. Dit bleek uit een studie waarbij proefpersonen met psoriasis en antistoffen tegen gluten drie maanden stopten met gluten.82

Wil je mij bedanken voor al het werk dat ik heb geleverd voor het schrijven van dit artikel? Dit kan door te doneren. Doneren kan hier.

doneer

Samengevat

Mensen met psoriasis hebben naast een erfelijke aanleg ook een overactief immuunsysteem met een teveel aan ontstekingsreacties. Deze ontstekingsreacties dragen bij aan het ziekteverloop van psoriasis en ontstaan onder andere door infecties, bepaalde medicatie, overgewicht, buikvet en een beschadigde darmwand. Factoren die een rol spelen bij de gezondheid van de darmwand, dragen ook bij aan het ziekteverloop van psoriasis. Factoren die zowel een gunstig effect hebben op de gezondheid van de darmwand als op psoriasis zijn voedingsvezels, groenten, fruit, kurkuma, vitamine D supplementen, yoghurt en intermittent fasting. Factoren die juist een schadelijk effect hebben op psoriasis zijn onder andere roken en gluten, hoewel die laatste alleen voor problemen kan zorgen bij mensen die ook last hebben van coeliaki.   

Disclaimer: De auteur van darmrevolutie.nl, Jacqui Bolt, is geen praktiserend arts, maar beschrijft slechts de resultaten van wetenschappelijke onderzoeken. Als u lichamelijke of mentale problemen ervaart, wordt u geadviseerd om die te bespreken met uw behandelend arts.

Bronnen

  1. Elder, J.T. et al. 1994: The Genetics of Psoriasis. Archives of Dermatology 130(2), p. 216-224. [PubMed] [Google Scholar]
  2. Ogawa, K. & Y. Okada, 2020: The current landscape of psoriasis genetics in 2020. Journal of Dermatological Science 99(1), p. 2-8. [PubMed] [Google Scholar]
  3. Liu, Y., J.G. Krueger & A.M. Bowcock, 2007: Psoriasis: genetic associations and immune system changes. Genes & Immunity 8, p. 1-12. [PubMed] [Google Scholar]
  4. Dowlatshahi, E.A., E.A.M. van der Voort, L.R. Arends & T. Nijsten, 2013: Markers of systemic inflammation in psoriasis: a systematic review and meta-analysis. British Journal of Dermatology 169(2), p. 266-282. [PubMed] [Google Scholar]
  5. Williams, I.R. & T.S. Kupper, 1996: Immunity at the surface: Homeostatic mechanisms of the skin immune system. Life Sciences 58(18), p. 1485-1507. [PubMed] [Google Scholar]
  6. Grän, F., A. Kerstan, E. Serfling, M. Goebeler & K. Muhammed, 2020: Current Developments in the Immunology of Psoriasis. Yale Journal of Biology and Medicine 93(1), p. 97-110. [PubMed] [Google Scholar]
  7. Kanda, N., T. Hoashi & H. Saeki, 2021: The Defect in Regulatory T Cells in Psoriasis and Therapeutic Approaches. Journal of Clinical Medicine 10(17): 3880. [PubMed] [Google Scholar]
  8. Lowes, M.A., M. Suárez-Fariñas & J.K. Krueger, 2014: Immunology of Psoriasis. Annual Review of Immunology 32, p. 227-255. [PubMed]
  9. Reilly, S.M. & A.R. Saltiel, 2017: Adapting to obesity with adipose tissue inflammation. Nature Reviews Endocrinology 13, p. 633-643. [PubMed] [Google Scholar]
  10. Alvehus, M., J. Burén, M. Sjöström, J. Goedecke & T. Olsson, 2012: The Human Visceral Fat Depot Has a Unique Inflammatory Profile. Obesity 18(5), p. 879-883. [PubMed] [Google Scholar]
  11. Love, T.J., Y. Zhu, Y. Zhang, L. Wall-Burns, A. Ogdie, J.M. Gelfand, H.K. Choi, 2012: Obesity and the risk of psoriatic arthritis: a population-based study. Annals of the Rheumatic Diseases 71, p. 1273-1277. [PubMed] [Google Scholar]
  12. Jensen, P. & L. Skov, 2016: Psoriasis and Obesity. Dermatology 232, p. 633-639. [PubMed] [Google Scholar]
  13. Wolk, K., L. Malibiris, P. Larsson, A. Rosenblad, E. Vingard & M. Stahle, 2009: Excessive Body Weight and Smoking Associates with a High Risk of Onset of Plaque Psoriasis. Acta Dermato-Venereologica 89, p. 492-497. [PubMed] [Google Scholar]
  14. Huang, Y.H. et al. 2010: Relationships between obesity and the clinical severity of psoriasis in Taiwan. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology 24(9), p. 1035-1039. [PubMed] [Google Scholar]
  15. Lernia, V. Di, C. Ricci, A. Lallas & E. Ficarelli, 2013: Clinical predictors of non-response to any tumor necrosis factor (TNF) blockers: a retrospective study. Journal of Dermatological Treatment 25(1), p. 73-73. [PubMed] [Google Scholar]
  16. Naldi, L. et al. 2008: Impact of Body Mass Index and Obesity on Clinical Response to Systemic Treatment for Psoriasis. Dermatology 217(4), p. 365-373. [PubMed] [Google Scholar]
  17. Ramírez, J., A.B. Azuaga-Piñango, R. Celis & J.D. Cañete, 2021: Update on Cardiovascular Risk and Obesity in Psoriatic Arthritis. Frontiers in Medicine 8: 742713. [PubMed] [Google Scholar]
  18. Bardazzi, F., R. Balestri, E. Baldi, A. Antonucci, S. De Tommaso & A. Patrizi, 2010: Correlation between BMI and PASI in patients affected by moderate to severe psoriasis undergoing biological therapy. Dermatologic Therapy 23(s1), p. S14-S19. [PubMed] [Google Scholar]
  19. Jensen, P. et al. 2016: Long-term effects of weight reduction on the severity of psoriasis in a cohort derived from a randomized trial: a prospective observational follow-up study. American Journal of Clinical Nutrition 104(2), p. 259-265. [PubMed] [Google Scholar]
  20. Gisondi, P., M. Del Giglio, V. Di Francesco, M. Zamboni & G. Girolomoni, 2008: Weight loss improves the response of obese patients with moderate-to-severe chronic plaque psoriasis to low-dose cyclosporine therapy: a randomized, controlled, investigator-blinded clinical trial. American Journal of Clinical Nutrition 88(5), p. 1242-1247. [PubMed] [Google Scholar]
  21. Roongpisuthipong, W., M. Pongpudpunth, C. Roongpisuthipong & N. Rajatanavin, 2013: The effect of weight loss in obese patients with chronic stable plaque-type psoriasis. Dermatology Research and Practice 2013: 795932. [PubMed] [Google Scholar]
  22. Hossler, E.W., G.C. Wood, C.D. Still, C.M. Mowad & M.S. Maroon, 2013: The effect of weight loss surgery on the severity of psoriasis. British Journal of Dermatology 168(3), p. 660-661. [PubMed] [Google Scholar]
  23. Dolan, R.D., J. Baker, K. Harer, A. Lee, W. Hasler, R. Saad & A.R. Schulman, 2021: Small Intestinal Bacterial Overgrowth: Clinical Presentation in Patients with Roux-en-Y Gastric Bypass. Obesity Surgery 31, p. 564-569. [PubMed] [Google Scholar]
  24. Levkovich, T. et al. 2013: Probiotic bacteria induce a ‘glow of health’. Plos One 8(1): e53867. [PubMed] [Google Scholar]
  25. Gueniche, A. et al. 2014: Randomised double-blind placebo-controlled study of the effect of Lactobacillus paracasei NCC 2461 on skin reactivity. Beneficial Microbes 5(2), p. 137-145. [PubMed] [Google Scholar]
  26. Daou, H., M. Paradiso, K. Hennessy & L. Seminario-Vidal, 2021: Rosacea and the Microbiome: A Systematic Review. Dermatology and Therapy 11, p. 1-12. [PubMed] [Google Scholar]
  27. Song, H., Y. Yoo, J. Hwang, Y.C., Na & H.S. Kim, 2016: Faecalibacterium prausnitzii subspecies-level dysbiosis in the human gut microbiome underlying atopic dermatitis. The Journal of Allergy and Clinical Immunology 137(3), p. 852-860. [PubMed] [Google Scholar]
  28. Hidalgo-Cantabrana, C. et al. 2019: Gut microbiota dysbiosis in a cohort of patients with psoriasis. British Journal of Dermatology 181(6), p. 1287-1295. [PubMed] [Google Scholar]
  29. O’Neill, C.A., G. Monteleone, J.T., McLaughlin & R. Paus, 2016: The gut-skin axis in health and disease: A paradigm with therapeutic implications. BioEssays 38(11), p. 1167-1176. [PubMed] [Google Scholar]
  30. Sikora, M. et al. 2018: Intestinal barrier integrity in patients with plaque psoriasis. The Journal of Dermatology 45(12), p. 1468-1470. [PubMed] [Google Scholar]
  31. Sikora, M., A. Stec, M. Chrabazcz, A. Waskiel-Burnat, M. Zaremba, M. Olszewska & L. Rudnicka, 2019: Intestinal Fatty Acid Binding Protein, a Biomarker of Intestinal Barrier, is Associated with Severity of Psoriasis. Journal of Clinical Medicine 8(7): 1021. [PubMed] [Google Scholar]
  32. Sikora, M. et al. 2021: Clinical Implications of Intestinal Barrier Damage in Psoriasis. Journal of Inflammation Research 14, p. 237-243. [PubMed] [Google Scholar]
  33. Weaver, C.T., C.O. Elson, L.A. Fouser & J.K. Kolls, 2013: The Th17 Pathway and Inflammatory Diseases of the Intestines, Lungs and Skin. Annual Review of Pathology: Mechanisms of Disease 8, p. 477-512. [PubMed] [Google Scholar]
  34. Lee, J.S. et al. 2015: Interleukin-23-Independent IL-17 Production Regulates Intestinal Epithelial Permeability. Immunity 43(4), p. 727-738. [PubMed] [Google Scholar]
  35. Krebs, C.F. et al. 2016: Autoimmune Renal Disease Is Exacerbated by S1P-Receptor-1-Dependent Intestinal Th17 Cell Migration to the Kidney. Immunity 45(5), p. 1078-1092. [PubMed] [Google Scholar]
  36. Dige, A. et al. 2013: Increased levels of circulating Th17 cells in quiescent versus active Crohn’s disease. Journal of Crohn’s and Colitis 7(3), p. 248-255. [PubMed] [Google Scholar]
  37. Eastaff-Leung, N., N. Mabarrack, A. Barbour, A. Cummins & Simon Barry, 2010: Foxp3+ Regulatory T Cells, Th17 Effector Cells, and Cytokine Environment in Inflammatory Bowel Disease. Journal of Clinical Immunology 30, p. 80-89. [PubMed] [Google Scholar]
  38. Hague, A., A.J. Butt & C. Paraskeva, 1996: The role of butyrate in human colonic epithelial cells: an energy source or inducer of differentiation and apoptosis? Proceedings of the Nutrition Society 55, p. 937-943. [PubMed] [Google Scholar]
  39. Krawczyk, M. et al. 2018: Gut Permeability Might be Improved by Dietary Fiber in Individuals with Nonalcoholic Fatty Liver Disease (NAFLD) Undergoing Weight Reduction. Nutrients 10(11): 1793. [PubMed] [Google Scholar]
  40. Polo, T.C.F., J.E. Corrente, L.D.B. Miot, S.J. Papini & H.A. Miot, 2020: Dietary patterns of patients with psoriasis at a public healthcare institution in Brazil. Anais Brasileiros de Dermatologia 95(4), p. 452-458. [PubMed] [Google Scholar]
  41. Yazdanpanah, M.J., S. Vahabi-Amlashi, M. Nematy, N. Shaelaei, S.A.R. Mohajeri & Z. Tafazzoli, 2021: Association of serum lipid profiles and dietary intakes of vitamin E and fiber with psoriasis severity. Caspian Journal of Internal Medicine 12(4), p. 606-612. [PubMed] [Google Scholar]
  42. Peron, G. et al. 2021: Crosstalk among intestinal barrier, gut microbiota and serum metabolome after a polyphenol-rich diet in older subjects with “leaky gut”: The MaPLE trial. Clinical Nutrition 40(10), p. 5288-5297. [PubMed] [Google Scholar]
  43. Naldi, L., F. Parazzani, L. Peli, L. Chatenoud & T. Cainelli, 1996: Dietary factors and the risk of psoriasis. Results of an Italian case–control study. British Journal of Dermatology 134(1), p. 101-106. [PubMed] [Google Scholar]
  44. Ingkapairoj, K., L. Chularojanamontri, C. Chaiyabutr, N. Silpa-Archa, C. Wongpraparut & S. Bunyaratavej, 2021: Dietary habits and perceptions of psoriatic patients: Mediterranean versus Asian diets. Journal of Dermatological Treatment 33(4), p. 2290-2296. [PubMed] [Google Scholar]
  45. Antiga, E., V. Bonciolini, W. Volpi, E. Del Bianco & M. Caproni, 2015: Oral Curcumin (Meriva) Is Effective as an Adjuvant Treatment and Is Able to Reduce IL-22 Serum Levels in Patients with Psoriasis Vulgaris. BioMed Reseach International 2015: 283634. [PubMed] [Google Scholar]
  46. Fujita, H. et al. 2008: Tight Junction Proteins Claudin-2 and -12 Are Critical for Vitamin D-dependent Ca2+ Absorption between Enterocytes. Molecular Biology of the Cell 19(5). [PubMed] [Google Scholar]
  47. Eslamian, G., S.H. Ardehali, M., Hajimohammaddebrahim-Ketabforoush & Z.V. Shariapanahi, 2020: Assocation of intestinal permeability with admission vitamin D deficiency in patients who are critically ill. Journal of Investigative Medicine 68, p. 397-402. [PubMed] [Google Scholar]
  48. Webb, A.R., R. Kift, J.L. Berry & L.E. Rhodes, 2011: The Vitamin D Debate: Translating Controlled Experiments into Reality for Human Sun Exposure Times. Photochemistry and Photobiology 87(3), p. 741-745. [PubMed] [Google Scholar]
  49. Parisi, R., D.P.M. Symmons, C.E.M. Griffiths & D.M. Ashcroft, 2013: Global Epidemiology of Psoriasis: A Systematic Review of Incidence and Prevalence. Journal of Investigative Dermatology 133(2), p. 377-385. [PubMed] [Google Scholar]
  50. Perez, A., R.Raab, T.C. Chen, A. Turner & M.F. Holick, 1995: Safety and efficacy of oral calcitriol (1,25-dihydroxyvitamin D3) for the treatment of psoriasis. British Journal of Dermatology 134, p. 1070-1078. [PubMed] [Google Scholar]
  51. Finamor, D.C. et al. 2013: A pilot study assessing the effect of prolonged administration of high daily doses of vitamin D on the clinical course of vitiligo and psoriasis. Dermato-Endocrinology 5(1), p. 222-234. [PubMed] [Google Scholar]
  52. Stanescu, A.M.A., A.A. Simionescu & C.C. Diaconu, 2021: Oral Vitamin D Therapy in Patients with Psoriasis. Nutrients 13(1): 163. [PubMed] [Google Scholar]
  53. Pessione, E., 2012: Lactic acid bacteria contribution to gut microbiota complexity: lights and shadows. Frontiers in Cellular and Infection Microbiology 2: 86. [PubMed] [Google Scholar]
  54. Wang, G. et al. 2020: Lactic acid bacteria reduce diabetes symptoms in mice by alleviating gut microbiota dysbiosis and inflammation in different manners. Food & Function 7. [PubMed] [Google Scholar]
  55. Putt, K.K., R. Pei, H.M. White & B.W. Bolling, 2017: Yogurt inhibits intestinal barrier dysfunction in Caco-2 cells by increasing tight junctions. Food & Function 8(1), p. 406-414. [PubMed] [Google Scholar]
  56. Shadnoush, M., M. Nazari, H. Hajianfar & Z. Faghfoori, 2021: Effects of probiotic yogurt consumption on intestinal permeability in inflammatory bowel disease: A double-blind randomized clinical trial. Koomesh 23(2), p. 211-217. [Google Scholar]
  57. Schiffrin, E.J., A. Parlesak, C. Bode, J.C. Bode, M.A. van’t Hof, D. Gratwohl & Y. Guigoz, 2008: Probiotic yogurt in the elderly with intestinal bacterial overgrowth: endotoxaemia and innate immune functions. British Journal of Nutrition 101(7), p. 961-966. [PubMed] [Google Scholar]
  58. Moludi, J., H. Khedmatgozar, S. Saiedi, H. Razmi, M. Alizadeh & B. Ebrahimi, 2021: Probiotic supplementation improves clinical outcomes and quality of life indicators in patients with plaque psoriasis: A randomized double-blind clinical trial. Clinical Nutrition ESPEN 46, p. 33-39. [PubMed] [Google Scholar]
  59. Sokoloff, L., 1973: Metabolism of Ketone Bodies by the Brain. Annual Review of Medicine 24, p. 271-280. [PubMed] [Google Scholar]
  60. Krebs, H.A. 1966: The regulation of the release of ketone bodies by the liver. Advances in Enzyme Regulation 4, p. 339-353. [PubMed] [Google Scholar]
  61. Henning, S.J. & F.J.R. Hird, 1972: Ketogenesis from butyrate and acetate by the caecum and the colon of rabbits. Biochemical Journal 130(3), p. 785-790. [PubMed] [Google Scholar]
  62. Cabo, R. de & M.P. Mattson, 2019: Effects of Intermittent Fasting on Health, Aging, and Disease. The New England Journal of Medicine 381, p. 2541-2551. [PubMed] [Google Scholar]
  63. Grine, L., N. Hilhorst, N. Michels, S. Abbeddou, S. De Henauw & J. Lambert, 2022: The Effects of Modified Intermittent Fasting in Psoriasis (MANGO): Protocol for a Two-Arm Pilot Randomized Controlled Open Cross-over Study. JMIR Publications 11(2). [PubMed] [Google Scholar]
  64. Adawi, M. et al. 2019: The Impact of Intermittent Fasting (Ramadan Fasting) on Psoriatic Arthritis Disease Activity, Enthesitis, and Dactylitis: A Multicentre Study. Nutrients 11(3): 601. [PubMed] [Google Scholar]
  65. Damiani, G. et al. 2019: The Impact of Ramadan Fasting on the Reduction of PASI Score, in Moderate-To-Severe Psoriatic Patients: A Real-Life Multicenter Study. Nutrients 11(2): 277. [PubMed] [Google Scholar]
  66. Rynders, C.A., E.A. Thomas, A. Zaman, Z. Pan, V.A. Catenacci & E.L. Melanson, 2019: Effectiveness of Intermittent Fasting and Time-Restricted Feeding Compared to Continuous Energy Restriction for Weight Loss. Nutrients 11(10): 2442. [PubMed] [Google Scholar]
  67. Pellegrini, M., I. Cioffi, A. Evangelista, V. Ponzo, I. Goitre, G. Ciccone, E. Ghigo & S. Bo, 2020: Effects of time-restricted feeding on body weight and metabolism. A systematic review and meta-analysis. Reviews in Endocrine and Metabolic Disorders 21, p. 17-33. [PubMed] [Google Scholar]
  68. Gabel, K., K. Hoddy, N. Haggerty, J. Song, C. Kroeger, J. Trepanowski, S. Panda & K. Varady, 2018: Effects of 8-hour time restricted feeding on body weight and metabolic disease risk factors in obese adults: A pilot study. Nutrition and Healthy Aging 4(4), p. 345-353. [PubMed] [Google Scholar]
  69. Rong, S., L.G. Snetselaar, G. Xu, Y. Sun, B. Liu, R.B. Wallace & W. Bao, 2019: Association of Skipping Breakfast With Cardiovascular and All-Cause Mortality. Journal of the American College of Cardiology 73(16), p. 2025-2032. [PubMed] [Google Scholar]
  70. King, D.E. & J. Xiang, 2021: A Relationship Between Mortality and Eating Breakfast and Fiber. Journal of the American Board of Family Medicine 34)4), p. 678-687. [PubMed] [Google Scholar]
  71. Chen, H. et al. 2020: Association between skipping breakfast and risk of cardiovascular disease and all cause mortality: A meta-analysis. Clinical Nutrition 39(10), p. 2982-2988. [PubMed] [Google Scholar]
  72. Wang, H., X. Chen, Q. Gao, K. Liu, G. Bi, J. Deng & X. Zhang, 2021: Smoking induces the occurrence of colorectal cancer via changing the intestinal permeability. Journal of BUON 26(3), P. 1009-1015. [PubMed] [Google Scholar]
  73. Malíčková, K. et al. 2017: Fecal zonulin is elevated in Crohn’s disease and in cigarette smokers. Practical Laboratory Medicine 9, p. 39-44. [PubMed] [Google Scholar]
  74. Gui, X., Z. Yang & M.D. Li, 2021: Effect of Cigarette Smoke on Gut Microbiota: State of Knowledge. Frontiers in Physiology 12: 673341. [PubMed] [Google Scholar]
  75. Armstrong, A.W., C.T. Harskamp, J.S. Dhillon & E.J. Armstrong, 2013: Psoriasis and smoking: a systematic review and meta-analysis. British Journal of Dermatology 170(2), p. 304-314. [PubMed] [Google Scholar]
  76. Fortes, C. et al. 2005: Relationship Between Smoking and the Clinical Severity of Psoriasis. Arch Dermatology 141(12), p. 1580-1584. [PubMed] [Google Scholar]
  77. Gupta, M.A., A.K. Gupta & G.N. Watteel, 1996: Cigarette smoking in men may be a risk factor for increased severity of psoriasis of the extremities. British Journal of Dermatology 135, p. 852-866. [PubMed] [Google Scholar]
  78. Lernia, V. Di, C. Ricci, A. Lallas & E. Ficarelli, 2013: Clinical predictors of non-response to any tumor necrosis factor (TNF) blockers: a retrospective study. Journal of Dermatological Treatment 25(1), p. 73-73. [PubMed] [Google Scholar]
  79. Sapone, A. et al. 2011: Divergence of gut permeability and mucosal immune gene expression in two gluten-associated conditions: celiac disease and gluten sensitivity. BMC Medicine 9: 23. [PubMed] [Google Scholar]
  80. Acharya, P. & M. Mathur, 2020: Association between psoriasis and celiac disease: A systematic review and meta-analysis. Journal of the American Academy of Dermatology 82(6), p. 1376-1385. [PubMed] [Google Scholar]
  81. Ludvigsson, J., B. Lindelöf, F. Zingone & C. Ciacci, 2011: Psoriasis in a Nationwide Cohort Study of Patients with Celiac Disease. Journal of Investgative Dermatology 131(10), p. 2010-2016. [PubMed] [Google Scholar]
  82. Michaëlsson, B. Gerdén, E. Hagforsen, B. Nilsson, I. Pihl-Lundin, W. Kraaz, G. Hjelmquist & L. Lööf, 2001: Psoriasis patients with antibodies to gliadin can be improved by a gluten-free diet. British Journal of Dermatology 142(1), p. 44-51. [PubMed] [Google Scholar]

Jacqui Bolt

Het is niet toegestaan om tekst te kopiëren van darmrevolutie.nl. Dank u wel. *Jacqui