– 

Arabic
 – 
ar

Bengali
 – 
bn

Chinese (Simplified)
 – 
zh-CN

Dutch
 – 
nl

English
 – 
en

Hindi
 – 
hi

Portuguese
 – 
pt

Russian
 – 
ru

Spanish
 – 
es

darmrevolutie.nl

De rol van de darmen bij depressies

Geschreven door Jacqui Bolt

portret Jacqui Bolt
(Last Updated On: 01/12/2022)

Er wordt steeds meer bekend over de wisselwerking tussen de darmen en het krijgen van een depressie. Zo zorgen darmbacteriën van depressieve personen ervoor dat muizen zich anders gaan gedragen als deze darmbacteriën in hun verteringsstelsel terecht komen.1 En hebben mensen met de ziekte van Crohn, een ontstekingsziekte in de darmen, ook een verhoogde kans op het krijgen van een depressie.2 3 En omgekeerd hebben mensen die lijden aan een depressie een groter risico op het ontwikkelen van de ziekte van Crohn.4 5 Hoe kan dit? En is het mogelijk om de kans op een (volgende) depressie te verminderen met behulp van voeding en leefstijl?

In dit artikel:

Ontstekingen en depressie

Een depressie is een psychische aandoening met hevige gevoelens van somberheid en het verlies van levenslust.  Volgens de laatste inzichten ontstaan depressies na het oplaaien van ontstekingsreacties.6 Voor veel lezers is dit misschien nieuwe informatie, maar antidepressiva zijn er al lange tijd op gericht om die ontstekingsreacties te verminderen.7 En doordat deze ontstekingsreacties zo’n grote rol spelen en het immuunsysteem daardoor uit balans is, kunnen zware depressies uiteindelijk ook leiden tot auto-immuunziektes.8 Een auto-immuunziekte is een type aandoening waarbij het immuunsysteem gezond weefsel van het eigen lichaam aantast. En andersom, wanneer ontstekingsreacties juist aangewakkerd worden (om bijvoorbeeld het immuunsysteem te activeren bij een infectie of kanker) hebben patiënten een hoge kans om een depressie te ontwikkelen.9 Zo kunnen auto-immuunziekten ook leiden tot depressie-achtige symptomen.10

Wat hebben de darmen hiermee te maken?

Er bestaat een wisselwerking tussen de darmen en het brein. In de darmen bevindt zich een microbioom, een samenstel van verschillende organismen zoals bacteriën en gisten. Het microbioom in de darmen wordt ook wel de darmflora genoemd. Wanneer de darmflora in balans is, bestaat die uit voldoende gezonde bacteriën en weinig schadelijke bacteriën en gisten. Maar wanneer bepaalde ongunstige bacteriën of gisten de overhand krijgen, wordt deze balans verstoord. En een verstoorde darmflora heeft een effect op iemands mentale gezondheid. En andersom heeft ook iemands mentale welzijn een effect op de samenstelling van de verschillende soorten bacteriën in de darmen.

Zo heeft iemand die als kind veel antibiotica heeft geslikt een groter risico op het ontwikkelen van een depressie op latere leeftijd dan iemand die in zijn jeugd niet of nauwelijks antibiotica heeft gehad.11 Antibiotica doden namelijk een groot deel van de bacteriën in de darmen, waardoor het microbioom in de darmen uit balans kan raken.12 Dit betekent dat er zich teveel schadelijke darmbacteriën in de darmen bevinden en dit kan zorgen voor ontstekingsreacties in darmen en daarbuiten aangezien ontstekingsreacties in de bloedbaan komen.13 14 15  

Ook kunnen gevoelens van stress of ander mentale klachten de samenstelling van het microbioom in de darmen beïnvloeden. Zo blijkt uit meerdere onderzoeken waarbij muizen aan stress werden blootgesteld, dat de stress voor een verandering van het microbioom zorgde.16 17 18 Ook uit poepanalyses van mensen die leden aan een depressie bleek dat zij een ander microbioom hebben dan mensen zonder een depressie. Zo hebben mensen met een depressie meer schadelijke en minder gezonde bacteriën in hun darmen dan mensen zonder depressie.19
20 21 En wanneer onderzoekers aan de darmflora van muizen meer schadelijke darmbacteriën toevoegen, beginnen die muizen ook een meer gestrest en nerveus gedrag te vertonen.22 23 24

Zoals hierboven beschreven, hebben antidepressiva een ontstekingsremmende werking. Uit onderzoeken met muizen en ratten blijkt dan dit ook geldt ontstekingen in de darmen. Wanneer ratten of muizen wat antidepressiva krijgen, verminderen de ontstekingen in de darmen en het brengt de darmflora weer in balans. Het aantal schadelijke bacteriën in de darmen nemen dan af en het aantal gezonde bacteriën nemen toe.25 26

In de volgende paragrafen beschrijf ik welke wetenschappelijke onderzoeken meer vertellen over het verminderen en het voorkomen van ontstekingen in de darmen en welk effect dit heeft op depressie.

Het verminderen van ontstekingen in de darmen

Er zijn verschillende leefstijlfactoren die het aantal ontstekingsreacties in de darmen kunnen verminderen en darmenflora wat meer in balans te brengen.

Dit zijn:

  • het eten van voldoende fruit en groente
  • het nemen/eten van extra veel voedingsvezels (prebiotica)
  • dagelijks bewegen (sporten, wandelen of fietsen)

Fruit en groenten, de darmen en de kans op depressie

Wie veel fruit en groenten eet, heeft ook gezondere darmen dan iemand die hier weinig van eet. Fruit en groenten bevatten meerdere bestanddelen die een ontstekingsremmende werking hebben. En de consumptie van deze producten zorgt voor een toename van gezonde bacteriën in de darmen.27 Er zijn dan ook een tiental studies geweest die laten zien dat hoe meer fruit en groenten iemand eet, hoe lager de kans is dat hij of zij een depressie krijgt.28

De relatie tussen voedingsvezels (prebiotica) en stemming

Een van deze gunstige bestanddelen in groente en fruit zijn vezels. Voedingsvezels (prebiotica) zijn een soort wondermiddel voor de darmen. Na het eten van vezels, nemen gezonde bacteriën namelijk in aantal toe en produceren deze gezonde bacteriën een stofje, die het immuunsysteem weer in balans brengt. Dit stofje heeft butyraat, ook wel bekend als boterzuur. Wanneer darmbacteriën veel butyraat produceren, neemt het aantal ontstekingsreacties af.29 En door een toename van deze gezonde bacteriën komt de darmflora weer meer in balans. Het eten van vezels is dus een win-win situatie.

Maar hebben butyraat en het eten van vezels ook effect op iemands stemming? Er zijn een paar onderzoeken die erop wijzen dat een toename van butyraat bij ratten leiden tot een verminderen van depressief gedrag.30 Iemand die veel vezels eet, krijgt dus meer butyraat in zijn darmen. Wat gebeurt er dan met de stemming van mensen als zij meer vezels aan hun dieet toevoegen?

In 2013 is een onderzoek gedaan, waarbij mensen die nauwelijks vezels aten, twee weken lang extra vezels aan hun ontbijt toevoegden. De deelnemers van het onderzoek hielden zelf in een dagboek bij of zij iets merkten van deze vezelinname, zoals een opgeblazen gevoel en stemmingswisselingen. Na deze twee weken bleek dat de meerderheid van de proefpersonen een positief effect merkte op het gebied van welzijn. Ze voelden zich vrolijker, energieker en alerter.31

In een ander onderzoek kregen proefpersonen gedurende drie weken dagelijks een prebioticasupplement (voedingsvezels in een pilletje) of een placebo. De groep deelnemers die een prebioticasupplement, genaamd galacto-oligosaccharide (GOS), kregen waren meer alert op positieve voorvallen in hun omgeving en zich minder bewust van negatieve voorvallen, vergeleken met de placebo groep. De deelnemers van dit onderzoek waren gezond en leden niet aan een depressie, maar het vestigen van de aandacht op negatieve prikkels is wel een symptoom van depressie.32 Ook een ander soort prebiotica was getest, genaamd fructo-oligosaccharide (FOS), maar die leek geen effect te hebben.33 Galacto-oligosacchariden zijn vooral in aardperen te vinden, maar ook te bestellen als supplement.  

In dit artikel heb ik een overzicht gemaakt van de verschillende soorten vezels en in welke voedingsmiddelen die te vinden zijn.

Beweging, de darmen en mentaal welzijn

Mensen die een ontstekingsziekte in de darmen hebben zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, kunnen de ontstekingen in hun darmen afremmen door te bewegen. Wanneer skeletspieren namelijk actief worden, komen er stofjes vrij die een ontstekingsremmend effect hebben.34 Dat niet alleen, gezonde beweging verandert ook de samenstelling van de darmflora op een positieve manier. En tegelijkertijd heeft een intensieve manier van sporten een omgekeerd effect: uitputting zorgt er juist weer voor dat de darmflora uit balans raakt.35

Dat beweging in staat is om depressie te behandelen of te voorkomen, is al bij veel mensen bekend. Sporten, fietsen of wandelen is zelfs effectiever in het verminderen van depressieve symptomen dan ontspanningsactiviteiten of meditatie.36 Een vermindering van ontstekingen in de darmen is hier dan een mogelijke verklaring voor.  

Ontstekingen in de darmen voorkomen

Zowel ontstekingen als een dysbiose in de darmen kunnen ontstaan door onder andere stress, toegevoegd zout, heemijzer in rood vlees en het eten van te weinig fruit en groenten.37 38 39 Zorgen deze factoren dan ook voor een hogere kans op een depressie? Ik zal de eerste drie factoren stuk voor stuk benoemen.

Stress en de ontwikkeling van depressies

Uit meerdere wetenschappelijke onderzoeken is duidelijk dat mensen die in hun kindertijd te maken hebben gehad met emotioneel misbruik, op latere leeftijd een grotere kans hebben op het krijgen van één of meerdere depressies.40 41 42 Ook leidt emotionele mishandeling ertoe dat slachtoffers in hun volwassen leven sneller stress ervaren dan mensen die niet met emotionele mishandeling te maken hebben gehad.43 En stress zorgt er op zijn beurt voor dat de darmflora uit balans kan raken. Zo hebben met mensen met jeugdtrauma’s en chronische stress een hoger risico op het Prikkelbare Darm Syndroom dan mensen met weinig stress.44 45 Daarnaast hebben mensen met de ziekte van Crohn meer darmklachten wanneer zij stress ervaren.46 En lijkt langdurige stress de darmziekte colitis ulcerosa te verergeren.47

Om ontstekingen in de darmen te verminderen is het dus een goed idee om stress te verminderen. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Om als volwassene na een verre van ideale jeugd weer in balans te komen, zijn er meerdere soorten wegen te bewandelen. De één leest graag zelfhulpboeken, de ander gaat naar een therapeut en weer een ander heeft profijt van een sessie familieopstellingen. Ieder moet zijn eigen weg hierin vinden.

Toegevoegd zout en een verhoogde kans op depressie

Zout heeft een belangrijk bestanddeel dat wij in ons dagelijkse dieet nodig hebben: natrium. Maar natrium zit van nature in groenten en fruit. Dieren die in de natuur leven, zoals muizen, ratten, meerkoeten en mollen, krijgen ook niet dagelijks toegevoegd zout binnen. Meerdere studies laten dan ook zien dat als onderzoekers zout toevoegen aan het dagelijkse dieet van ratten of muizen, de samenstelling van hun darmflora verandert en de dieren opeens meer ontstekingsreacties hebben in hun darmen.48 49 50 Niet alleen dat, uit een studie met ratten blijkt dat de consumptie van zout ook zorgt voor de aanmaak van extra stresshormonen.51

Wie een hoge bloeddruk heeft, krijgt al snel het advies van een arts om minder zout te eten. En aangezien depressie over het algemeen vaak voorkomt bij mensen met een hoge bloeddruk, zijn er onderzoekers geweest die de relatie tussen zoutinname en depressie bij mensen met een hoge bloeddruk wilden analyseren. Zij onderzochten wat er gebeurt met het mentale welzijn van patiënten als zij dit zoutadvies van de artsen negeerden. Wat bleek: de mensen die veel zout bleven eten, hadden meer mentale klachten (waaronder symptomen van depressie) dan de mensen die wel het advies van hun arts hadden opgevolgd.52 53

Het aandeel van rood vlees bij depressies

Rood vlees bevat heemijzer. Hoe roder het vlees hoe meer heemijzer het bevat.54 En wanneer heemijzer in aanraking komt met de darmwand, kan de darmwand beschadigd raken doordat er cellen van de darmwand afsterven. Het gevolg is dat de immuuncellen die zich in de darmwand bevinden alarm slaan en voor ontstekingsreacties zorgen.55 (Gezondere vormen van ijzer zijn zoal te vinden in spinazie en appelstroop.)

Welk effect heeft het eten van rood vlees dan op iemands stemming? Er zijn onderzoekers geweest die alle wetenschappelijke studies die ze konden vinden over de relatie tussen rood vlees en depressie naast elkaar hadden gelegd. Nadat ze de uitkomsten van deze verschillende studies hadden geanalyseerd, konden ze concluderen dat het eten van rood en bewerkt vlees de kans op een depressie verhoogt.56 Bewerkt vlees bestaat meestal uit rood vlees en vaak is hier zout aan toegevoegd, wat het weer extra ontstekingsgevoelig maakt.

En in een studie uit 2021 werden 482 vrouwen tussen de 20 en 50 jaar ondervraagd over hun vleesconsumptie en hun mentale welzijn. Uit een analyse van de antwoorden bleek dat de vrouwen die veel rood vlees aten ook meer last hadden van depressieve symptomen dan de vrouwen die weinig rood vlees nuttigden.57

Wil je mij bedanken voor al het werk dat ik heb geleverd voor het schrijven van dit artikel? Dit kan door te doneren. Doneren kan hier.

doneer

Samengevat

Een depressie hangt samen met ontstekingen in de darmen en een dysbiose van de darmflora. Voedingsmiddelen die ontstekingen in de darmen verminderen (groente, fruit, vezels), verminderen ook de kans op het krijgen van een depressie. En voedingsmiddelen die juist ontstekingsreacties in de darmen opwekken (zout en rood vlees), verhogen weer de kans op het krijgen van een depressie. Ook andere zaken dan alleen voeding spelen hierin een rol: dit zijn beweging en stress. Wie voldoende beweegt en stress vermijdt, houdt zijn darmen en geest beter in balans.

Disclaimer: De auteur van darmrevolutie.nl, Jacqui Bolt, is geen praktiserend arts, maar beschrijft slechts de resultaten van wetenschappelijke onderzoeken. Als u lichamelijke of mentale problemen ervaart, wordt u geadviseerd om die te bespreken met uw behandelend arts.

Bronnen

  1. Winter, G., R.A. Hart, R.P.G. Charlesworth & C.F. Sharply, 2018: Gut micorbiome and depression: what we know and what we need to know. Reviews in Neurosciences 29(6), p. 629-643. [PubMed] [Google Scholar]
  2. Loftus, E.V. et al. 2011: Increased Risk of Developing Anxiety and Depression in Young Patients With Crohn’s Disease. American Journal of Gastroenterology 106(9), p. 1670-1677. [PubMed] [Google Scholar]
  3. Iglesias, M. et al. 2009: Psychological impact of Crohn’s disease on patients in remission: anxiety and depression risks. Revista Espanola de Enfermedades Digestivas 101(4), p. 249-257. [PubMed] [Google Scholar]
  4. Ananthakrishnan, A.N. et al. 2013: Association Between Depressive Symptoms and Incidence of Crohn’s Disease and Ulcerative Colitis: Results From the Nurses’ Health Study. Clinical Gastroenterology and Hepatology 11(1), p. 57-62. [PubMed] [Google Scholar]
  5. Gao, X. et al. 2021: Symptoms of anxiety/depression is associated with more aggressive inflammatory bowel disease. Scientific Reports 11: 1440. [PubMed] [Google Scholar]
  6. Kim, Y.K., K.S. Na, A.M. Myint & B.E. Leonard, 2015: The role of pro-inflammatory cytokines in neuroinflammation, neurogenesis and the neuroendocrine system in major depression. Progress in Neuropsychopharamcology & Biological Psychiatry 4(64), p. 277-284. [PubMed] [Google Scholar]
  7. Köhler, O., J. Krogh, O. Mors & M.E. Benros, 2016: Inflammation in Depression and the Potential Anti-Inflammatory Treatment. Current Neuropharmacology 14(7), p. 732-742. [PubMed] [Google Scholar]
  8. Chen, Y., et al (2011) Emerging tendency towards autoimmune process in major depressive patients: A novel insight from Th17 cells. Psychiatry Research 188(2), p. 224-230. [PubMed] [Google Scholar]
  9. Rosenblat, J.D., D.S. Cha, R.B. Mansur & R.S. McIntyre, 2014: Inflamed moods: a review of the interactions between inflammation and mood disorders. Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry 53, p. 23-34. [PubMed] [Google Scholar]
  10. Pryce, C.P. & A. Fontana, 2016: Depression in Autoimmune Diseases. Current Topics in Behavioral Neurosciences 31. [PubMed]
  11. Liang, X. et al. 2020: Long-term antibiotic use during early life and risks to mental traits: an observational study and gene-environment-wide interaction study in UK Biobank cohort. Neuropsychopharmacology. [PubMed] [Google Scholar]
  12. Francino, M.P., 2016: Antibiotics and the Human Gut Microbiome: Dysbiosis and Accumulation of Resistances. Frontiers in Microbiology. [PubMed] [Google Scholar]
  13. Krebs, C.F. et al. 2016: Autoimmune Renal Disease Is Exacerbated by S1P-Receptor-1-Dependent Intestinal Th17 Cell Migration to the Kidney. Immunity 45(5), p. 1078-1092. [PubMed] [Google Scholar]
  14. Dige, A. et al. 2013: Increased levels of circulating Th17 cells in quiescent versus active Crohn’s disease. Journal of Crohn’s and Colitis 7(3), p. 248-255. [PubMed] [Google Scholar]
  15. Eastaff-Leung, N., N. Mabarrack, A. Barbour, A. Cummins & Simon Barry, 2010: Foxp3+ Regulatory T Cells, Th17 Effector Cells, and Cytokine Environment in Inflammatory Bowel Disease. Journal of Clinical Immunology 30, p. 80-89. [PubMed] [Google Scholar]
  16. Bharwani, A. et al. 2016: Structural & functional consequences of chronic psychosocial stress on the microbiome host. Psychoneuroendocrinology 63, p. 217-227. [PubMed] [Google Scholar]
  17. Maltz, R.M. et al. 2019: Social Stress Affects Colonic Inflammation, the Gut Microbiome, and Short-chain Fatty Acid Levels and Receptors. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 68(4), p. 533-540. [Google Scholar]
  18. Winter, G., R.A. Hart, R.P.G. Charlesworth & C.F. Sharply, 2018: Gut microbiome and depression: what we know and what we need to know. Reviews in Neurosciences 29(6), p. 629-643. [PubMed] [Google Scholar]
  19. Jiang, H. et al. 2015: Altered fecal microbiota composition in patients with major depressive disorder. Brain, Behavior and Immunity 48, p. 186-194. [PubMed] [Google Scholar]
  20. Parker, B.J., P.A. Wearsch, A.C.M. Veloo & A.Rodriguez-Palacios, 2020: The Genus Alistipes: Gut Bacteria With Emerging Implications to Inflammation, Cancer, and Mental Health. Frontiers in Immunology 11: 906. [PubMed] [Google Scholar]
  21. Han, L. et al. 2018: Intestinal Microbiota at Engraftment Influence Acute Graft-Versus-Host Disease via the Treg/Th17 Balance in Allo-HSCT Recipients. Frontiers in Immunology 9: 669. [PubMed] [Google Scholar]
  22. Goehler, L.E., S.M. Park, N. Opitz, M. Lyte & R.P.A. Gaykema, 2008: Campylobacter jejuni infection increases anxiety-like behavior in the holeboard: Possible anatomical substrates for viscerosensory modulation of exploratory behavior. Brain, Behavior, and Immunity 22(3), p. 354-366. [PubMed] [Google Scholar]
  23. Lyte, M., W. Li, N. Opitz, R.P.A. Gaykema & L.E. Goehler, 2006: Induction of anxiety-like behavior in mice during the initial stages of infection with the agent of murine colonic hyperplasia Citrobacter rodentium. Physiology & Behavior 89(3), p. 350-357. [PubMed] [Google Scholar]
  24. Lyte, M., J.J. Varcoe & M.T. Bailey, 1998: Anxiogenic effect of subclinical bacterial infection in mice in the absence of overt immune activation. Physiology & Behavior 65(1), p. 63-68. [PubMed] [Google Scholar]
  25. Varghese, A.K. et al. 2006: Antidepressants Attenuate Increased Susceptibility to Colitis in a Murine Model of Depression. Gastroenterology 130(6), p. 1743-1753. [PubMed] [Google Scholar]
  26. Getachew, B., J.I. Aubee, R.S. Schottenfeld, A.B. Csoka, K.M. Thompson & Y. Tizabi, 2018: Ketamine interactions with gut-microbiota in rats: relevance to its antidepressant and anti-inflammatory properties. BMC Microbiology 18: 222. [Google Scholar]
  27. Luo, J., X. Lin, M. Bordiga, C. Brennan & B. Xu, 2020: Manipulating effects of fruits and vegetables on gut microbiota – a critical review. Institute of Food Science + Technology 56(5), p. 2055-2067. [Google Scholar]
  28. Liu, X., Y. Yan, F. Li & D. Zhang, 2016: Fruit and vegetable consumption and the risk of depression: A meta-analysis. Nutrition 32(3), p. 296-302. [PubMed] [Google Scholar]
  29. Zhou, L. et al. 2018: Faecalibacterium prausnitzii Produces Butyrate to Maintain Th17/Treg Balance and to Amerliorate Colorectal Colitis by Inhibiting Histone Deacetylase 1. Inflammatory Bowel Diseases 24(9), p. 1926-1940. [PubMed] [Google Scholar]
  30. Valvassori, V. et al. 2014: Sodium Butyrate Functions as Antidepressant and Improves Cognition with Enhanced Neurotrophic Expression in Models of Maternal Deprivation and Chronic Mild Stress. Current Neurovascular Research 11(4), p. 359-366. [PubMed] [Google Scholar]
  31. Lawton, C.L., J. Walton, A. Hoyland, E. Howarth, P. Allan, D. Chesters & L. Dye, 2013: Short Term (14 Days) Consumption of Insoluble Wheat Bran Fibre-Containing Breakfast Cereals Improves Subjective Digestive Feelings, General Wellbeing and Bowel Function in a Dose Dependent Manner. Nutrients 5, p. 1436-1455. [PubMed] [Google Scholar]
  32. Levens, S.M. & I.H. Gotlib, 2010: Updating Positive and Negative Stimuli in Working Memory in Depression. Journal of Experimental Psychology: General 139, p. 654-664. [PubMed] [Google Scholar]
  33. Schmidt, K. et al. 2015: Prebiotic intake reduces the waking cortisol response and alters emotional bias in healthy volunteers. Psychopharmacology 232(10), p. 1793-1801. [PubMed] [Google Scholar]
  34. Bilski, J., B. Brzozowski, A. Mazur-Bialy, Z. Sliwowski & T. Brozozowski, 2014: The Role of Physical Exercise in Inflammatory Bowel Disease. BioMed Research International: 429031. [PubMed] [Google Scholar]
  35. Ticinesi, A., F. Lauretani, C. Tana, A. Nouvenne, E. Ridolo & T. Meschi, 2019: Exercise and immune system as modulators of intestinal microbiome: implications for the gut-muscle axis hypothesis. Exercise Immunology Review 25, p. 84-95. [Google Scholar]
  36. Cooney, G, K. Dwan, G. Mead, 2014: Exercise for Depression. JAMA Clinical Evidence Synopsis 311(23), p. 2432-2433. [PubMed] [Google Scholar]
  37. Mawdsley, J.E. & D.S. Rampton, 2005: Psychological stress in IBD: new insights into pathogenic and therapeutic implications. Gut 54, p. 1481-1491. [PubMed] [Google Scholar]
  38. Ferguson, J.F. et al 2019: High dietary salt–induced DC activation underlies microbial dysbiosis-associated hypertension. JCI Insight 4(13): e126241. [PubMed] [Google Scholar]
  39. Seiwert, N., D. Heylmann, S. Hasselwander & J. Fahrer, 2020: Mechanism of colorectal carcinogenesis triggered by heme iron from red meat. Biochimica et Biophysica Acta (BBA) – Reviews on Cancer 1873(1): 188334. [PubMed] [Google Scholar]
  40. Martins, C.M.S., C. Von Werne Baes, S.M. de Carvalho Tofoli, K.F. Juruena, 2014: Emotional Abuse in Childhood Is a Differential Factor for the Development of Depression in Adults. The Journal of Nervous and Mental Disease 202(11), p. 774-782. [PubMed] [Google Scholar]
  41. Schulz, P., T. Beblo, H. Ribbert, L. Kater, S. Spannhorst, M. Driessen & K. Henning-Fast, 2017, How is childhood emotional abuse related to major depression in adulthood? The role of personality and emotion acceptance. Child Abuse & Neglect 72, p. 98-109. [PubMed] [Google Scholar]
  42. Moretti, M.M. & S.G. Craig, 2013: Maternal versus paternal physical and emotional abuse, affect regulation and risk for depression from adolescence to early adulthood. Child Abuse & Neglect 37(1), p. 4-13. [PubMed] [Google Scholar]
  43. Shapero, B.G., S.K. Black, R.T. Liu, J. Klugman, R.E. Bender, L.Y. Arbamson & L.B. Alloy, 2013: Stressful Life Events and Depression Symptoms: The Effect of Childhood Emotional Abuse on Stress Reactivity. Journal of Clinical Psychology 70(3), p. 209-223. [PubMed] [Google Scholar]
  44. Whitehead W.E., M.D. Crowell, J.C. Robinson, B.R. Heller & M.M. Schuster, 1992: Effects of stressful life events on bowel symptoms: subjects with irritable bowel syndrome compared with subjects without bowel dysfunction. Gut 33(6), p. 825–830. [PubMed] [Google Scholar]
  45. Bradford K. et al. 2012: Association between early adverse life events and irritable bowel syndrome. Clinical  Gastroenterology and Hepatology 10(4), p. 385–390.e3. [PubMed] [Google Scholar]
  46. Paar, G.H., U. Bezzenberger & H. Lorenz-Meyer, 1988: The correlation of psychosocial stress and disease activity in patients with Crohn disease and ulcerative colitis. Zeitschrift fur Gastroenterologie 26(10), p. 648-657. [PubMed] [Google Scholar]
  47. Levenstein, S. et al. 2000: Stress and exacerbation in ulcerative colitis: a prospective study of patients enrolled in remission. The American Journal of Gastroenterology 95(5), p. 1213-1220. [PubMed] [Google Scholar]
  48. Tubbs, A.L., B. Liu, T.D. Rogers, R. Balfour Sartor & E.A. Miao, 2017: Dietary Salt Exacerbates Experimental Colitis. The Journal of Immunology 199(3), P. 1051-1059. [PubMed] [Google Scholar]
  49. Wilck, N. et al. 2017: Salt-responsive gut commensal modulates TH17 axis and disease. Nature 551, p. 585-589. [PubMed] [Google Scholar]
  50. Miranda, P.M. et al. 2018: High salt diet exacerbates colitis in mice by decreasing Lactobacillus levels and butyrate production. Microbiome 6: 57. [PubMed] [Google Scholar]
  51. Yan, X. et al. 2020: Intestinal Flora Modulates Blood Pressure by Regulating the Synthesis of Intestinal-Derived Corticosterone in High Salt-Induced Hypertension. Circulation Research 126, p. 839-853. [PubMed] [Google Scholar]
  52. Volkov, V.S. & O.B. Poseliugina, 2010: Psychological status of hypertensive patients consuming higher amounts of table salt. Ter Arkh 82(9), p. 38-40. [PubMed] [Google Scholar]
  53. Luyster, F.S., J.W. Hughes & J. Gunstad, 2009: Depression and Anxiety Symptoms Are Associated With Reduced Dietary Adherence in Heart Failure Patients Treated With an Implantable Cardioverter Defibrillator. The Journal of Cardiovascular Nursing 24(1), p. 10-17. [PubMed] [Google Scholar]
  54. Lombardi-Boccia, G., B. Martinez-Dominguez & A. Aguzzi, 2006: Total Heme and Non-heme Iron in Raw and Cooked Meats. Journal of Food Science 67(5), p. 1738-1741. [Google Scholar]
  55. Gamage, S.M.K., L. Dissabandara, A. King-Yin Lam & V. Gopalan, 2018: The role of heme iron molecules derived from red and processed meat in the pathogenesis of colorectal carcinoma Critical Reviews in Oncology/Hematology 126, p. 121-128. [PubMed] [Google Scholar]
  56. Nucci, D., C. Fatigoni, A. Amerio, A. Odone & V. Gianfredi, 2020: Red and Processed Meat Consumption and Risk of Depression: A Systematic Review and Meta-Analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health 17(18): 6686. [PubMed] [Google Scholar]
  57. Mofrad, M.D., H. Mozaffari, A. Sheikhi, B. Zamani & L. Azadbakht, 2021: The association of red meat consumption and mental health in women: A cross-sectional study. Complementary Therapies in Medicine 56: 102588. [PubMed] [Google Scholar]

Jacqui Bolt

Het is niet toegestaan om tekst te kopiëren van darmrevolutie.nl. Dank u wel. *Jacqui